Tot de prioriteiten van een Kamer van Koophandel horen de veralgemening van duurzame bedrijven en de beschikbaarheid voor goed opgeleide arbeidskrachten, zeker wat het gebruik van digitale hulpmiddelen aangaat. De situatie is in Brussel verre van rampzalig, maar blijft vatbaar voor verbetering. Welke initiatieven bestaan er op het gebied van vorming en overheidssteun om dat soort uitdagingen aan te pakken? Bernard Clerfayt, Brussels minister van Werkgelegenheid, Beroepsopleiding en Digitale Transitie, en Emmanuelle Havrenne, directeur-voorzitter van de Haute École EPHEC, beklemtonen dat alles in het werk wordt gesteld om overtuigende resultaten te boeken.

Welke oplossingen zetten jullie in om ondernemerschap in Brussel te stimuleren?

Emmanuelle Havrenne: “EPHEC staat bekend als een school voor ondernemers. Als zodanig geniet het sinds 2016 subsidiëring door het Brussels Gewest. Dankzij ons ondernemerschapsprogramma ‘EPHEC Entreprendre’ hebben studenten toegang tot het statuut van student-ondernemer. Zo combineren zij gemakkelijker hun studies en de oprichting van een bedrijf. Het maakt niet uit of ze gewoon een idee voor een project hebben of al een diepgaander concepthebben ontwikkeld: ze krijgen ondersteuning en coaching. EPHEC Entreprendre maakt deel uit van het 1819 netwerk en biedt studenten met projecten dan ook een vlotte toegang tot financiering viaFinance & Invest.brussels. Zodoende bereiken we een hoge conversieratio, die uitmondt in de daadwerkelijke oprichting van duurzame bedrijven na de doorloop van ons programma. Diezelfdeondernemersgeest dringt ook door in al onze andere opleidingen, evenals in de internationale ervaring die we elke student bieden. We beschikken trouwens over een netwerk van ongeveer 200 partners binnen en buiten Europa.”

Bernard Clerfayt: “Brussel heeft inderdaad uitstekende scholen die ondernemers en kaderledenopleiden. Als minister van Werkgelegenheid wil ik voornamelijk werkzoekenden steunen die als zelfstandige of ondernemer van start willen gaan. Om hen op weg te helpen, keert een van onze programma’s hen een maandelijkse bonus uit van maximaal € 4.000 gedurende de eerste zes maanden van de bedrijfsactiviteit. Deze financiële prikkel wordt aangevuld met ondersteuning vanuit de hub van het Brusselse bestuur, en dan wel op het vlak van financiële planning, afstemmingvan het project met de markt, enz.”

Welke andere ondersteunende initiatieven bestaan er?

B. C.: “Een mechanisme dat al enige tijd erg in trek blijkt te zijn, is de activiteitencoöperatie. Via deze structuur genieten projectdragers alle kenmerken van een bedrijf – inclusief een BTW-nummer – naast begeleiding bij de ontwikkeling van hun project en ondersteuning bij de boekhouding en marketing. Na verloop van tijd zijn sommige projecten volwassen genoeg om op eigen benen te staan. Tot slot is ook het recente Reload Yourself-programma het vermelden waard. Dit bestaat uit een coöperatie die mensen in staat stelt om een bedrijf over te nemen, dat bijvoorbeeld in moeilijkheden verkeert of waarvan de eigenaar met pensioen gaat. De ondernemer in spe krijgt twee jaar lang coaching en ondersteuning op verschillende gebieden. Dit originele programma voorkomt ook dat je een handelszaak meteen moet kopen.”

Hoe pakken we effectief het tekort aan arbeidskrachten aan?

B. C.: “Onze beroepsopleidingsorganisaties zijn druk met dit vraagstuk bezig. Zo werken we onder meer aan het opleidingsaanbod in het middelbaar, hoger en universitair onderwijs en aan de professionele herscholing. Werkzoekenden die bij Actiris ingeschreven staan, kunnen ook een zeer ruim aanbod aan opleidingen genieten, in samenwerking met Bruxelles Formation en de VDAB. Vorig jaar werden op die manier meer dan 20.000 mensen opgeleid. Naast opleidingen die leiden tot diploma’s, bestaan er cursussen voor meer specifieke doelgroepen: taallessen voor mensen uit het buitenland, opfriscursussen voor moeders die na een lange periode terugkeren op de arbeidsmarkt, enz. Eveneens het vermelden waard: individuele in-company beroepsopleidingen van 6 tot 12 maanden, waarbij de cursist tijdens zijn interne op maat opleiding wordt betaald en tegelijk getraind om aan de specifieke behoeften van het bedrijf te voldoen. Deze zeer effectieve formule betrekt ongeveer 1.000 mensen per jaar en resulteert in een tewerkstellingspercentage van 80%.”

E. H.: “Bij EPHEC reageren we op het tekort aan arbeidskrachten door opleidingen aan te bieden in onze drie scholen: de Haute École, de École Supérieure de Promotion Sociale (avondklassen) en de École de Formation Continue, die korte, op maat gemaakte programma’s aanbiedt. Onze aanpak focust op levenslang leren. Onze lesmethoden zijn echt praktisch bedacht en richten zich op de ontwikkeling van professionele vaardigheden. Studenten voeren onder andere opdrachten uit op basis van bestellingen die ze rechtstreeks van bedrijven ontvangen. Tijdens de gezondheidscrisis ontwikkelden onze e-businessstudenten bijvoorbeeld voor de Horecasector websites waarmee klanten maaltijden online konden bestellen – omdat alleen thuisbezorging toen nog was toegestaan. Andere voorbeelden: onze International Business studenten verrichten marktonderzoeken in het buitenland voor bedrijven die in België gevestigd zijn; onze marketingstudenten worden elk jaar door een bedrijf uitgedaagd om de meest geschikte marketingstrategie voor dat bedrijf te bedenken.”

Hoe nauw zijn de banden van je school met de beroepswereld?

E. H.: “Onder onze docenten hebben we heel wat mensen uit het bedrijfsleven. Dit is een noodzaak, zeker voor de meer gespecialiseerde en technische cursussen. Onze banden met het bedrijfsleven uiten zich ook via een ‘advisory council’ bij elk van onze opleidingen. Die adviesraad bestaat uit professionals die ons op de hoogte houden van de behoeften en zorgen van werkgevers. Aan de hand hiervan lichten we jaarlijks onze opleidingsprogramma’s door en passen we die indien nodig aan. Wat ons echt stuurt, zijn de behaalde resultaten: de helft van onze studenten gaat na een eerste opleidingscyclus de arbeidsmarkt op, terwijl de andere helft besluit om verder te studeren.”

Welke impact heeft de digitale transitie momenteel op de beroepsopleidingen?

B. C.: “Opleidingen in digitale vaardigheden zijn overduidelijk van essentieel belang. Bruxelles Formation biedt jaarlijks 4 miljoen uur cursussen aan, waarvan 800.000 in de ICT-sector. Er zijn cursussen op alle niveaus, van basisopleidingen tot zeer geavanceerde. We brengen ook een belangrijke innovatie voor alle werkzoekenden die bij Actiris zijn ingeschreven: we hebben namelijk een beoordeling van de vaardigheden ingesteld, voornamelijk op het vlak van taal– en digitale competenties, om de werkelijke stand van zaken na te gaan. Tot nu toe beperkten we ons tot de bekwaamheden die studenten aangaven, zonder die te controleren. De resultaten van de nieuwe beoordeling gebruiken we voortaan om hun individuele opleidingsprogramma te sturen.”

E. H.: “U benadrukt terecht het belang van vorming in digitale vaardigheden. Net als andere instellingen haalt EPHEC voordeel uit het Digital Recovery Plan, dat op Europese subsidies berust. We benaderen digitaal vanuit twee invalshoeken. Enerzijds traint onze technisch-pedagogische dienst de docenten in de nieuwe tools die wij ter beschikking stellen van de studenten. Anderzijdsontwikkelen studenten in al onze cursussen vaardigheden met de digitale hulpmiddelen die momenteel op de werkplek worden gebruikt. Dit omvat robotarmen in onze technische cursussen en, meer in het algemeen, de inzet van tools zoals artificiële intelligentie of Chat GPT. Als onderdeel van onze onderwijsaanpak zorgen we er natuurlijk voor dat onze studenten deze tools verstandig en met echte toegevoegde waarde leren gebruiken.”

B. C.: “Alle opleidingen zouden inderdaad voordeel moeten kunnen halen uit digitale vaardigheden. De gezondheidscrisis is een enorme versneller geweest van reeds bestaande trends die voorheen niet echt doorbraken. Vandaag is digitale technologie aanwezig in vrijwel elke taak in veel beroepen. Denk bijvoorbeeld aan een verpleegkundige, iemand die in transport of logistiek werkt of een huishoudhulp die met al dan niet elektronische dienstencheques wordt betaald. We weten ook dat digitale technologie uiteindelijk bepaalde beroepen zal doen verdwijnen, maar ook nieuwe banen in het leven zal roepen, zoals nu al het geval is bij coderen. Een initiatief zoals Digital City in Oudergem beantwoordt aan de prioritaire behoeften van onze bedrijven, in domeinen als artificiële intelligentie, cyberbeveiliging of cloud computing. Dit vormings– en tewerkstellingscentrum organiseerde vorig jaar 83 verschillende digitale opleidingen en zal er volgend jaar 123 aanbieden.”

Interview door Philippe Van Lil