Met plezier deelt de NKVK het volgende interview over de nieuwe vennootschapswet. De geïnterviewde is Rutger Van Boven, een expert van onze partner, BDO. Het interview is afgenomen door Dirk Selleslagh en verscheen op 9 maart in De Tijd. De nieuwe vennootschapswetgeving die op 1 mei van kracht wordt, biedt een aantal nieuwe mogelijkheden voor de controle van familiebedrijven.

Eigenaars van een onderneming schenken vaak graag nog bij leven hun levenswerk aan hun kinderen. Dat gebeurt vooral omdat de schenkbelasting in België lager is dan de erfbelasting. Maar de schenkers bouwen graag een aantal zekerheden voor zichzelf in. Zolang ze leven, willen ze inkomsten uit hun bedrijf veiligstellen en er de controle over behouden.

Wie zijn bedrijf aan de kinderen wil overdragen, heeft verschillende mogelijkheden afhankelijk van de mate waarin hij de controle wil houden. Het nieuwe wetboek vennootschappen en verenigingen (WVV) heeft voor elk van die mogelijkheden enkele nieuwigheden in petto.

Schenken met voorbehoud van vruchtgebruik

Regelmatig kiest de eigenaar van een familiebedrijf ervoor de aandelen van zijn vennootschap aan zijn kinderen in blote eigendom te schenken en zelf het vruchtgebruik te behouden. De vruchtgebruiker behoudt het recht op de dividenden die de vennootschap uitkeert en handhaaft zijn stemrechten op de algemene vergadering.

Maar tot nu bestond geen eensgezindheid over dat laatste. Ook als in de statuten een clausule was opgenomen die zei dat alle stemrechten toekwamen aan de vruchtgebruiker, kon discussie ontstaan over de zeggenschap over het bedrijf.

Het nieuwe WVV neemt die onzekerheid weg voor de naamloze vennootschap en de bv, de vervanger van de bvba. 'De vruchtgebruiker oefent voortaan alle aan de aandelen verbonden rechten uit, waaronder de stemrechten. Behalve als de statuten, een testament of een overeenkomst anders bepalen,' zegt Rutger Van Boven, partner bij het consultancybedrijf BDO.

Het nadeel van die techniek is dat de schenker - de vruchtgebruiker - de aandelen niet langer kan verkopen zonder de toestemming van de begiftigde kinderen - de blote eigenaars. Bovendien komt bij een verkoop een groot deel van de opbrengst toe aan de kinderen, die er vrij over kunnen beschikken.

Schenken via een maatschap

Een maatschap is weinig meer dan een onderhands contract tussen schenkende ouders en hun kinderen. Dat contract bepaalt hoe het geschonken vermogen wordt beheerd. Een belangrijk aspect van de afspraken over een maatschap is dat de schenker zichzelf kan aanstellen als een onafzetbare statutaire zaakvoerder.

Bij een verkoop van de geschonken aandelen door de zaakvoerder komt de opbrengst in de maatschap terecht en mag de zaakvoerder die verder beheren. De kinderen kunnen er bijgevolg niet vrij over beschikken.

'De spelregels van de maatschap blijven grotendeels dezelfde in het nieuwe WVV. Wel zijn heel wat mogelijkheden toegevoegd die al gangbaar waren door rechtspraak', zegt Van Boven. Zo wordt voorzien in een mogelijkheid tot de terugtreding en uitsluiting van vennoten. Enerzijds kan het maatschapcontract bepalen dat een vennoot zich uit de maatschap mag terugtrekken zonder dat die wordt ontbonden. Anderzijds kan de overeenkomst bepalen dat een vennoot om bepaalde redenen of zelfs zonder reden kan worden uitgesloten uit de maatschap. De terugtredende of uitgesloten vennoot heeft dan wel recht op de waarde van zijn aandelen. De andere vennoten moeten zijn aandeel kopen of het vennootschapsvermogen deels verdelen om hem te vergoeden.

Het nieuwe wetboek vennootschappen bevat ook de optie van een gedeeltelijke gerechtelijke ontbinding. 'Bij een wanprestatie van een vennoot kunnen de andere vennoten vorderen dat de maatschap wordt ontbonden,' verduidelijkt Van Boven. 'Tenminste als de vennootschap zonder hem kan voortbestaan en de verwezenlijking van de doelstellingen niet onmogelijk wordt.'

Verder bevestigt het WVV de mogelijkheid om in de statuten te bepalen dat de maatschap na het overlijden van een vennoot wordt verdergezet met een of meerdere van zijn erfgenamen. Voorheen wezen sommigen die optie van de hand wegens strijdig met het verbod om erfovereenkomsten op te maken. Maar het nieuwe erfrecht maakt zulke overeenkomsten mogelijk. De uitgesloten erfgenamen hebben dan wel recht op de vermogenswaarde van het aandeel van de overleden vennoot volgens hun erfdeel.

Ten slotte is het vanaf mei mogelijk een vennoot vanaf de oprichting vrij te stellen van alle eventuele verliezen in de maatschap. Die vennoot kan dan een verkoopoptie tegen een vaste prijs bedingen en er zeker van zijn dat hij met dat bedrag uit de maatschap kan stappen. Voorheen kon dat in bepaalde gevallen niet.

Schenken via een stichting

Met een private stichting kunt u een vermogen afzonderen om een belangeloos doel te realiseren. Dat doel kan ook het garanderen van een bepaalde levensstandaard voor de komende generaties zijn. Zo kan een stichting dienen om de aandelen van een familiebedrijf over te dragen aan de kinderen zonder de controle te verliezen.

De ouders dragen hun aandelen over aan de stichting, en krijgen in ruil certificaten. Die certificaten schenken ze daarna met voorbehoud van vruchtgebruik aan de kinderen. De controle over het familiebedrijf is in handen van het bestuursorgaan van de stichting, dat vaak wordt samengesteld volgens de wensen van de schenkers. De ouders kunnen dus de touwtjes in handen houden.

De certificaathouders hebben recht op de vermogensvoordelen die voortkomen uit de gecontroleerde vennootschap. Het gaat onder andere om de dividenden of de bedragen die volgen uit een kapitaalvermindering. Zo ontstaat een strikte scheiding tussen de zeggenschap over het bedrijf en de economische voordelen die het voortbrengt.

Tot nu waren in een Belgische stichting altijd minimaal drie bestuurders vereist, om te vermijden dat één persoon de teugels aanhaalt. Daarom namen veel mensen hun toevlucht tot een Nederlandse stichting, die maar één bestuurder nodig heeft. 'Volgens het nieuwe wetboek zal ook voor de Belgische stichting één bestuurder volstaan, zodat het comparatief voordeel van de Nederlandse stichting wegvalt,' zegt Van Boven van BDO.

Het WVV voorziet bovendien in de mogelijkheid om een Nederlandse stichting bij notariële akte om te zetten in een Belgische. De voorwaarde is dat aan de Belgische notaris een attest wordt voorgelegd waaruit blijkt dat de Nederlandse stichting de in Nederland toepasselijke voorschriften heeft nageleefd. De Nederlandse wetgeving kent die mogelijkheid tot grensoverschrijdende omzetting vooralsnog niet. 'Het lijkt ons evenwel de goedkoopste en meest praktische optie om de Nederlandse stichting te ontbinden, en vervolgens een nieuwe stichting in België op te richten', concludeert Van Boven.Zoekt u informatie over belastingen, geldzaken of wilt u advies? Kijk dan hier op de website van BDO.

[gravityform id="5" title="true" description="true"]